استفاده از ادویه جات در حاملگی
استفاده از ادویه جات در حاملگی :
حاملگی یک شرایط خاص فزیولوژیک است که تداوی با ادویه جات در این مقطع نگرانی های خاصی را در پی دارد ، چون که حاملگی بالای فارمکوکنتیک
(تاثیر عضویت بالای دوا) ادویه تاثیر نموده و یک تعداد ادویه جات مشخص با عبور از پلاسنتا به جنین رسیده باعث صدمات جدی نزد جنین و حتی مادر میگردد.
ادویه جاتی که گرفتن آنها توسط مادر باعث ایجاد خطر برای طفل میشود ادویه جات teratogenic و ادویه مشخص را بنام teratogen یاد میکنند.
تیراتوجن : عنصریست که باعث مختل شدن انکشاف رشیم یا جنین میشود.
تیراتوجن ها باعث توقف حمل و یا تولید سواشکال یا نقیصه ولادی میگردند و به انواع ذیل تصنیف میشوند.
1-تشعشعات 2- انتانات مادری 3- کیمیاوی 4- ادویه جات
سازمان غذا و ادویه یا food drug administration (FDA ) ادویه جات را بر اساس تاثیر و استعمال شان در حمل به پنج کتگوری A, B, C, D و E تصنیف نموده است.
کتگوری -A
با مطالعات کافی در مورد این ادویه جات کدام ابنارملتی یا حالت غیر نارمل جنینی نزد خانم های باردار گزارش داده نشده و از ترایمستر یا اول حمل توصیه شده میتوانند.
مهمترین ادویه های این کتگوری شامل ویتامین های B, C, D, E، Folic acid و هورمون thyroxine میباشد.
کتگوری -B
با مطالعات کافی بالای حیوانات در مورد ادویه های شامل این کتگوری عوارض جانبی آن ثابت نشده و اما مطالعات کافی نزد انسان صورت نگرفته و یا عوارض جانبی آن در حیوانات ثابت شده لیکن در خانم های حامله ثابت نشده. این ادویه جات در اکثریت موارد نزد خانم های حامله توصیه میشود.
مهمترین ادویه جات این کتگوری شامل ادویه های ضد درد و ضد تب از قبیل Paracetamol, Phenacetin.
ادویه جات ضد استفراغ و دلبدی مانند Doxylamine, Meclizine, Cyclizine و Dimenhydrinate.
انتی بیوتیک ها مانند Penicillin, Ampicillin, Amoxycillin, Cloxacillin, Cephalosporines, Erythromycin.
ادویه Amoebicides مانند Metronidazole و ادویه Anti TB مانند Ethambutol
کتگوری -C
عوارض جانبی آن در حیوانات ثابت شده اما مطالعات کافی در انسان صورت نگرفته و یا مطالعه در انسان و حیوان در مورد عوارض جانبی آن صورت نگرفته.
این ادویه جات با احتیاط و در صورتی که نفع آن بیشتر از ضرر آن باشد نزد خانم های حامله توصیه شده میتوانند.
مهمترین ادویه جات این گروپ شامل Aspirin, Gentamycin, Antimalarial, Antifungal, INH, Rifampicin, Pyrazinamide, PAS و Bronchodilators میباشند
کتگوری -D
عوارض جانبی آنها بالای انسان ثابت شده لیکن در مواردی که نفع آن بیشتر از ضرر آن باشد نزد خانم های حامله توصیه شده میتوانند.
مهمترین ادویه جات این کتگوری عبارتند از Amikacin, Streptomycin, Sulfonamides, Tetracyclin و Progesterone ها.
کتگوری -X
مطالعات کافی در مورد این کتگوری ادویه جات ثابت نموده که این گروپ ادویه جات باعث سوتشکلات ولادی گردیده استفاده آن نزد خانم های حامله و خانم های که احتمال حمل نزد شان موجود است مضاد استطباب میباشد.
- بعضی ادویه جات مهمی که استعمال آنها در حاملگی بی خطر است.
1-Amoxicillin
2-Levothyroxine
3-Paracetamol یا Acetaminophen یا Tylenol
4-Folic acid و Vitamin B6
5-Methyl dopa و Hydralazine
6-Insulin
7-Heparin
- ادویه جاتی که گرفتن آن در زمان حاملگی برای مادر و یا طفل و یا هم برای هردو خطرناک است.
1- ویتامین A و مشتقات آن مانند Isotretinein, Accutane و Etretinate اینها باعث خطرات قابل ملاحظه‌ای چون سقط های بنفسهی یا انومالی (سوشکل) قابل ملاحظه میشوند.
2- ادویه جات ACEI بطور مثال Captopril, Enalapril که بخاطر تداوی فشار بلند خون و نارسایی قلب استفاده میشوند ممکن باعث آفات کلیوی در جنین، کاهش مایع امنیوتیک و سواشکال در وجه، دست و پا و بلاخره ریه ها در صورتیکه در ترایمستر دوم و سوم حاملگی استفاده شوند.
3- ادویه جات ضد لخته خون یا Anticoagulants
وارفارین (Warfarin) در صورتیکه در ترایمستر اول حاملگی استفاده شود باعث تولید نقیصه های چون فرورفتگی یا فشردگی تیغه بینی که تحت عنوان fetal warfarin Syndrome است میشود و استفاده آن در ترایمستر دوم و سوم حاملگی با سوتشکلات جنینی در ارتباط است.
هپارین (Heparin) اگر چی یک دوای بیخطر است اما استفاده طولانی مدت آن باعث پوکی استخوان یا osteoporosis و کاهش تعداد صفیحات دمویه یا platelets در خانم های حامله میشود.
4- استروجن ها و اندروجن ها باعث سواشکال طرق جنسی میشوند.
5- مستحضرات Thyroid
ادویه جاتی چون Methimazole و Carbimazole باعث پرکاری و یاهم بزرگ شدن این غده میگردند.
آیود رادیو اکتیف باعث کم کاری غده تایرائید و حتی سرطان آن در جنین میگردد.
ادویه Propylthiouracil بیخطر است.
6- ادویه جات ضد اختلاج یا Anticonvulsants
ادویه Carbamazipine خطر نقایص ولادی را افزایش میدهد.
ادویه Phenytoin باعث مشکلات خونریزی در نوزادان میشود که با تجویز Vitamin K روزانه برای مدت یکماه برای خانم حامله و یا زرق Vitamin K برای نوزاد به تعقیب تولد قابل جلوگیری است.
ادویه Phenobarbitone خطر نقایص ولادی را زیاد میسازد.
ادویه Trimethadione خطر سقط بنفسهی را زیاد میسازد.
ادویه Sodium valproate خطر نقایص ولادی در جنین چون کام چاک و انومالی های قلب، وجه، جمجمه، دست ها و ارگان های داخل بطنی را افزایش میدهد.
یک گروپ دیگر ادویه جات که موارد استفاده نسبتا زیاد دارند statin ها هستند که برای درمان کلسترول بلند خون استفاده میشوند مانند Atorvastatin یکی از میکانیزم های تاثیر ادویه جات نهی سنتیز کلسترول در کبد است و چون کلسترول نقش اساسی رشد و انکشاف جنین مخصوصا در ساختن پوش عصبی دارند بنابرین باعث مشکلات جدی در نزد جنین چون سوشکل اسکلیتی و تشوشات عصبی میگردند.
نوت : نباید فراموش کرد که خانم های حامله از مصرف مخدرات، نوشیدن الکول و مقدار زیاد قهوه جدا خودداری نمایند.
